Ήταν 1η Μαρτίου του 1959, όταν τα λιγοστά πρακτορεία της εποχής θα υποδεχόταν τους χιλιάδες παίκτες που θα στοιχημάτιζαν για πρώτη φορά για την έκβαση 12 ποδοσφαιρικών αγώνων.
Εκείνη την Κυριακή, όλα τα βλέμματα ήταν στραμμένα στο μεγάλο ντέρμπι των «αιωνίων». Για την ιστορία, ο Ολυμπιακός επικράτησε του Παναθηναϊκού με 2-0, όμως την ίδια στιγμή γραφόταν μία άλλη… ιστορία. Στην Ελλάδα έκανε πρεμιέρα το ΠΡΟ-ΠΟ, το πρώτο προγνωστικό παιχνίδι για αθλητικά γεγονότα, το οποίο αποτέλεσε «ναυαρχίδα» του ΟΠΑΠ επί 30 χρόνια.
Στις ημέρες που προηγήθηκαν του πρώτου διαγωνισμού, τόσο τα πρακτορεία όσο και ο Τύπος, ενημέρωναν το κοινό για τις… οδηγίες συμπλήρωσης του δελτίου ΠΡΟ-ΠΟ αλλά και για το τί σήμαινε το 1,2,Χ, ορολογία άγνωστη στους παίκτες της εποχής! Η διάθεση των δελτίων γινόταν δωρεάν από τα πρακτορεία και το κόστος συμμετοχής στο παιχνίδι ήταν 2,5 δραχμές.
Το πρώτο δελτιο ΠΡΟ-ΠΟ κυκλοφόρησε την 1η Μαρτίου του 1959
Οι παίκτες έπρεπε να σημειώσουν τις προβλέψεις τους τόσο στο απόκομμα όσο και στο στέλεχος και τη μήτρα του δελτίου. Ακόμη, έγραφαν στην πίσω πλευρά του δελτίου το ονοματεπώνυμο και τη διεύθυνσή τους και το κατέθεταν σε ένα από τα 360 πρακτορεία που λειτουργούσαν στην Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη. Η κατάθεση των δελτίων γινόταν ως το βράδυ του Σαββάτου για την Αττική και ως τις 12 το μεσημέρι του Σαββάτου για τη Θεσσαλονίκη, δεδομένου ότι τα δελτία έπρεπε να μεταφερθούν αεροπορικώς στην Αθήνα. Οι παίκτες κρατούσαν το απόκομμα, ενώ ο πράκτορας το στέλεχος και τη μήτρα, τα οποία απέστελλε στα γραφεία του ΟΠΑΠ, βάσει των οποίων θα γινόταν η διαλογή των νικητών μετά τη λήξη των αγώνων.
«Εις την υπηρεσίαν του ελληνικού αθλητισμού»
Λίγους μήνες νωρίτερα, τον Δεκέμβριο του 1958, ιδρύεται με βασιλικό διάταγμα ο Οργανισμός Προγνωστικών Αγώνων Ποδοσφαίρου (ΟΠΑΠ), ο οποίος θα αναλάμβανε την διοργάνωση του παιχνιδιού, κατά τα πρότυπα που ίσχυαν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες.
Υιοθετώντας το ιταλικό «μοντέλο», αυτό της TotoCalcio, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής είχε την ιδέα για την σύσταση του Οργανισμού με στόχο την οικονομική ενίσχυση του ελληνικού αθλητισμού αλλά και των δημοσίων εσόδων. Κι αν η υποδοχή που επιφύλαξε το φίλαθλο κοινό στο ΠΡΟ-ΠΟ ήταν τόσο ενθουσιώδης, δεν συνέβη το ίδιο και στην πολιτική ζωή της χώρας. Η πρόθεση του Κων. Καραμανλή έλαβε την δριμεία κριτική της αντιπολίτευσης, η οποία κατηγόρησε την κυβέρνηση για ανηθικότητα και διαφθορά.
Βέβαια, η πραγματικότητα ήταν διαφορετική και αποτυπωνόταν κάθε χρόνο στο μεγάλο μέρος των εσόδων του ΠΡΟ-ΠΟ, που κατέληγε σε χρηματοδότηση για τη δημιουργία αθλητικών υποδομών που τόσο είχε ανάγκη η χώρα.
«Το ποδοσφαιρικό στοίχημα έγινε στην Ελλάδα για να δώσει τους οικονομικούς πόρους στην ιδρυθείσα πριν ένα χρόνο γενική γραμματεία Αθλητισμού», έγραφε με πηχυαίους τίτλους ο Τύπος της εποχής. Η συμφωνία προέβλεπε ότι το 45% των εισπράξεων θα μοιράζονταν στους νικητές, ενώ τα υπόλοιπα θα κατέληγαν στη γενική γραμματεία Αθλητισμού, αφού αφαιρούνταν τα λειτουργικά έξοδα των πρακτορείων. Με τη σειρά της η γ.γ.Α. θα μοίραζε το ποσό στον ΣΕΓΑΣ, την ΕΠΟ και την εταιρία Ιπποδρομιών.
Με αρκετά προχωρημένο design για την εποχή της, η πρώτη έντυπη προωθητική καμπάνια για τον ΟΠΑΠ και το ΠΡΟ-ΠΟ διέθετε μέχρι και αναλυτικό πίνακα με τα δημόσια έργα αθλητικών υποδομών που θα χρηματοδοτούνταν από τα έσοδα του ΠΡΟ-ΠΟ.
Το 1959 κυκλοφορεί η πρώτη διαφημιστική μπροσούρα του ΠΡΟ-ΠΟ. Επάνω φωτογραφία: στον χάρτη αναφέρονται τα σημεία ανά την Ελλάδα με τα πρώτα πρακτορεία που θα τεθούν σε λειτουργία έως το τέλος του 1959 καθώς και τα ποσοστά διανομής των εσόδων. Κάτω φωτογραφία: πίνακας με το πλάνο κατασκευής αθλητικών εγκαταστάσεων, χρηματοδοτούμενο αποκλειστικά από τα έσοδα του ΠΡΟ-ΠΟ. (προσωπικό αρχείο Γ. Κολοκυθά)
«Ενισχύσατε τον αθλητισμό μας. Δώστε στα ελληνικά νιάτα γήπεδα, γυμναστήρια, πισίνες, στάδια, χαρά και υγεία με ένα Προπο», έλεγε η πρώτη διαφήμιση του ΠΡΟ-ΠΟ που κυκλοφόρησε.
Οι νικήτριες στήλες των 17 πρώτων διαγωνισμών του ΠΡΟ-ΠΟ και τα διανεμηθέντα ποσά, παρουσιάζονται στην πρώτη προωθητική καμπάνια του ΟΠΑΠ για τα “Προγνωστικά Ποδοσφαίρου”. (προσωπικό αρχείο Γ. Κολοκυθά)
Το πρώτο δελτίο ΠΡΟ-ΠΟ
Δίστηλο με 12 αγώνες, το πρώτο δελτίο φιλοξενούσε αγώνες της Α’ Εθνικής κατηγορίας και των τοπικών πρωταθλημάτων. Έτσι, σε αυτό υπήρχαν 10 ελληνικοί αγώνες και 2 από το ιταλικό πρωτάθλημα. Το πιο ενδιαφέρον παιχνίδι ήταν το αιώνιο ντέρμπι Ολυμπιακού – Παναθηναϊκού, το οποίο προσέλκυσε μεγάλο αριθμό παικτών στην «πρεμιέρα» του πρώτου διαγωνισμού.
Οι υπόλοιπες αναμετρήσεις ήταν οι εξής:
Απόλλων (ΘΕΣ) – Άρης (ΘΕΣ)
Α.Ε.Κ. (ΑΘ) – Εθνικός (ΠΕΙΡ)
Π.Α.Ο.Κ. (ΘΕΣ) – Πανιώνιος (ΑΘ)
Παναιγιάλειος – Δόξα Δράμας
Ερμής (ΠΕΙΡ) – Δόξα (ΠΕΙΡ)
Δάφνη (ΑΘ) – Α.Ε.Ν. Ιωνίας (ΑΘ)
Ηλυσιακός (ΑΘ) – Ατρόμητος (ΑΘ)
Α.Ο. Κηφισίας (ΑΘ) – Γ.Σ. Αμαρουσίου
(ΑΘ) Φίλιππος (ΘΕΣ) – Δόξα (ΘΕΣ)
VERONA – NOVARA
TARANTO – ATALANTA
Τον Σεπτέμβριο του 1959 κυκλοφόρησε το πρώτο δελτίο ΠΡΟ-ΠΟ με ξένους αγώνες, μεταξύ των οποίων δέσποζε η μεγάλη ευρωπαϊκή αναμέτρηση του Ολυμπιακού με τη Μίλαν, ενώ οι υπόλοιποι αγώνες προερχόταν από το αγγλικό, γαλλικό, ισπανικό και γιουγκοσλαβικό πρωτάθλημα.
To πρώτο ΠΡΟ-ΠΟ με αγώνες ευρωπαϊκών πρωταθλημάτων κυκλοφόρησε τον Σεπτέμβριο του 1959 (προσωπικό αρχείο Γ. Κολοκυθά)
Τον Μάρτιο του 1965 προστέθηκε και 13ος αγώνας και οι κατηγορίες των νικητών αυξήθηκαν σε τρεις: 13άρηδες, 12άρηδες και 11άρηδες.
Και εγένετο… ΠΡΟ-ΠΟ
Μπορεί στα χρόνια που ακολούθησαν να προέκυψαν αρκετά παράγωγα της λέξης ΠΡΟΠΟ – με το δημοφιλέστερο αυτών το «προποτζίδικο» να αποδίδεται στα πρακτορεία ΟΠΑΠ – όμως η εύρεση του ονόματός του δεν ήταν εύκολη υπόθεση.
Τα πρώτα γραφεία του ΟΠΑΠ στεγαζόταν στον 5ο και 6ο όροφο κτιρίου επί της οδού Πανεπιστημίου
Το Διοικητικό Συμβούλιο του ΟΠΑΠ προκήρυξε διαγωνισμό τον Ιανουάριο το 1959 για την εξεύρεση ενός συντετμημένου τίτλου, δηλαδή μίας λέξης για το δελτίο προγνωστικών. Απαραίτητη προϋπόθεση ο τίτλος να είχε ελληνική προέλευση.
Εκείνος που θα πρότεινε τον «καλύτερο» τίτλο, θα κέρδισε χρηματικό έπαθλο 2.000 δραχμών. Τελικά, κάποιος είχε την ιδέα να προτείνει την λέξη ΠΡΟ-ΠΟ (Προγνωστικά Ποδοσφαίρου), η οποία και καθιερώθηκε έκτοτε ως brandname του παιχνιδιού.
ΠΡΟΠΟ…. Μανία
Την 23η Φεβρουαρίου τέθηκαν σε κυκλοφορία τα δελτία προγνωστικών για τους αγώνες της 1ης Μαρτίου 1959. Δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους και τα πρώτα «στοιχηματικά» έντυπα της εποχής στα περίπτερα, με προγνωστικά για τους αγώνες του ΠΡΟ-ΠΟ.
Η… «φρενίτιδα» που είχε καταλάβει το φίλαθλο κοινό ήταν τόσο μεγάλη με αποτέλεσμα τα δελτία να γίνουν δυσεύρετα και να σημειωθεί έλλειψη.
Η δυσφορία εκείνων που δεν έβρισκαν δελτίο για να «δοκιμάσουν» την τύχη τους ήταν έντονη και έγινε μέχρι και θέμα στις εφημερίδες.
Τότε, την εκτύπωση των δελτίων ΠΡΟ-ΠΟ αναλάμβαναν οι επιχειρήσεις που διαφημιζόταν στο δελτίο, γι’ αυτό και η παράκληση του Τύπου της εποχής προς τον ΟΠΑΠ ήταν να τις υποχρεώσει να τυπώνουν μεγαλύτερο αριθμό δελτίων.
ΤΟ ΠΡΟΠΟ σε πηγαίνει… θέατρο
Όμως και οι… χαμένοι είχαν μία δεύτερη ευκαιρία. Τί κι αν δεν είχαν κερδίσει, μπορούσαν να ανταλλάξουν το δελτίο του ΠΡΟΠΟ με εισιτήρια για το θέατρο.
Ο θίασος του Λάμπρου Κωνσταντάρα πήρε την πρωτοβουλία να δώσει «ανταλλακτική» αξία στα… μη κερδισμένα δελτία ΠΡΟΠΟ, καλώντας τους παίκτες να τα προσκομίζουν στη διεύθυνση του θεάτρου και να λαμβάνουν μία πρόσκληση δύο ατόμων για να παρακολουθήσουν δωρεάν την θεατρική παράσταση.
Φρενίτιδα στον πρώτο διαγωνισμό
Οι εισπράξεις από την πρώτη Κυριακή έφτασαν το 1.004.778 δραχμές και ξεπέρασαν κάθε προσδοκία. Συνολικά, συμπληρώθηκαν στα πρακτορεία 213.670 στήλες και από τη διαλογή που ακολούθησε, βρέθηκε ένα και μοναδικό 12άρι. Νικητής ήταν ο δικηγόρος Νίκος Πάσσαρης, κάτοικος Κυψέλης, ο οποίος κέρδισε 228.360 δραχμές, ποσό διόλου ευκαταφρόνητο για την εποχή και έτσι κατάφερε να γίνει πρωτοσέλιδο στις εφημερίδες!
Οι μεγάλοι χαμένοι του πρώτου διαγωνισμού ήταν διασημότεροι από τον νικητή. Οι ποδοσφαιριστές του Παναθηναϊκού Λάκης Πετρόπουλος και Βαγγέλης Πανάκης ήταν μεταξύ εκείνων που είχαν συμπληρώσει το ΠΡΟ-ΠΟ και είχαν ποντάρει στη νίκη της ομάδας τους επί του Ολυμπιακού. Τελικά, «χτύπησαν» το 11άρι και εισέπραξαν το ποσό των 4.757 δραχμών έκαστος.
Εμβληματικές διαφημίσεις του ΠΡΟ-ΠΟ που άφησαν εποχή
Ποιος θα ξεχάσει τις παλιές αγαπημένες διαφημίσεις του ΠΡΟ-ΠΟ με τον ψαρά που σκοράρει στα μεγάλα κέρδη, ή την Σαπφώ Νοταρά που θέλει να… γεμίσει λεφτά!
